Umowa ustna w polskim prawie
W polskim systemie prawnym, co do zasady, obowiązuje swoboda formy, w której dokonuje się czynności prawnych, co oznacza, że – jeżeli ustawa nie stanowi inaczej – umowy mogą być zawierane zarówno w formie szczególnej np. pisemnej, jak i ustnej. Umowa ustna, choć często budzi wątpliwości co do swojej skuteczności oraz rodzi trudności dowodowe, jest w wielu przypadkach równie ważna i skuteczna jak umowa zawarta np. na piśmie.
Czym jest umowa ustna?
Umowa ustna to rodzaj czynności prawnej, która dochodzi do skutku poprzez zgodne oświadczenia woli stron złożone w formie ustnej, bez zachowania formy pisemnej, czy też innej szczególnej formy. Zgodnie z przepisem art. 60 Kodeksu cywilnego:
„Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej (oświadczenie woli)”.
Powyższe oznacza, że oświadczenie woli może być wyrażone przez każde zachowanie, które ujawnia wolę osoby w sposób dostateczny, w tym również ustnie. Zatem jeśli strony zgodnie postanowią o treści umowy, zaś przepisy prawa nie wymagają szczególnej formy jej zawarcia, umowa taka jest ważna i wiążąca.
Jakie umowy mogą być zawierane ustnie?
Zasadniczo większość umów cywilnoprawnych może zostać zawarta ustnie. Przykłady to:
- umowa sprzedaży rzeczy ruchomej (np. sprzedaż używanego roweru);
- umowa zlecenia;
- umowa o dzieło;
- umowa najmu lokalu na czas krótszy niż rok;
- umowa pożyczki (do kwoty 1.000 zł – art. 720 § 2 k.c.);
- umowa darowizny, jeżeli została wykonana (czyli przedmiot darowizny został faktycznie przekazany).
Umowy wymagające formy szczególnej
Należy jednak pamiętać, że niektóre umowy dla swej ważności muszą zostać zawarte w określonej formie – zazwyczaj pisemnej, a czasem nawet w formie aktu notarialnego.
Przykłady:
- umowa sprzedaży nieruchomości – wymaga formy aktu notarialnego (art. 158 k.c.);
- umowa przenosząca własność użytkowania wieczystego;
- umowa spółki z o.o. – forma aktu notarialnego lub przez Internet za pomocą wzorca umownego dostępnego w systemie teleinformatycznym;
- umowa o dział spadku (jeśli spadek zawiera nieruchomość) lub zniesienie współwłasności nieruchomości;
- umowa o pracę – choć może być zawarta ustnie, przepisy nakładają obowiązek potwierdzenia jej warunków na piśmie najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy.
Czy warto zawierać umowy ustne?
Chociaż umowa ustna jest prawnie dopuszczalna, jej skuteczność w praktyce często napotyka na ograniczenia. Podstawową trudnością jest udowodnienie jej treści w przypadku sporu. W razie konfliktu, strona musi wykazać, że umowa została zawarta i jaka była jej treść. W przypadku braku świadków lub innych dowodów (np. korespondencji), jest to bardzo trudne. Z kolei pisemna umowa stanowi jasny i przejrzysty dowód istnienia zobowiązania i jego warunków.
Dlatego w praktyce zawsze zaleca się zawieranie umów na piśmie, nawet jeśli prawo tego nie wymaga. Pozwala to uniknąć nieporozumień, ułatwia dochodzenie roszczeń i zabezpiecza interesy obu stron.
Umowa ustna, choć zgodna z prawem, nie jest rozwiązaniem wolnym od ryzyka. Może być stosowana w relacjach opartych na zaufaniu, przy prostych transakcjach o niewielkiej wartości. Jednak w przypadku bardziej skomplikowanych lub wartościowych zobowiązań, dla bezpieczeństwa stron lepszym rozwiązaniem jest zawarcie umowy pisemnej.
Kancelaria Adwokacka Jakub Słomiński
Gdańsk, Al. Zwycięstwa 36/3
Filia: Czersk, ul. Ostrowskiego 16
Tel. 606-910-807
Galeria